USTALIK TELAFİ PROGRAMLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Sosyal medya ve kamuoyunda “eğitim-öğretime karşılık yeni ücret desteği” veya “4 gün çalışma + 1 gün eğitim programı” şeklinde lanse edilen ustalık telafi programları hakkında genel bilgilerin hazırlanmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Bu ihtiyaç, kamuoyundaki yanlış anlaşılmaların önüne geçilmesiyle ilgilidir. Ustalık telafi programlarının işbaşı eğitim programı ya da iş sözleşmesiyle çalışanlara verilen bir çeşit ücret desteği gibi algılanması, uygulamada bazı tereddütlere neden olmuştur. Dolayısıyla bu duyurumuzda hem sosyal hem de hukuki yönüyle ustalık telafi programları açıklanmıştır.

“Ustalık Telafi Programları, sektör işbirliğine dayanmaktadır. Yürütücü ve sorumlu kurum Milli Eğitim Bakanlığı’dır. Amacı, işyerindeki pratik öğrenmenin pekiştirilmesi ve akabinde yapılacak sınavda başarılı olanlara ustalık belgesi verilmesidir.”
Bir diploma ya da belge sahibi olmak günümüze kadar resmi eğitim kurumlarının tamamlanmasıyla alınabiliyordu. Ancak hayat boyu öğrenme anlayışının bir gereği olarak becerilerin tanınması artık önemli hale gelmiştir. Resmi eğitim kurumları dışındaki öğrenmelere, örneğin işyerinde kazanılan becerilere ilgi artmaktadır. Daha önce çeşitli nedenlerle resmi eğitim kurumunu terk eden ya da mevcutta yaptığı işinde deneyimli olmasına rağmen ilgili alanda diploma/sertifikası olmayan ya da genç öğrenci olarak henüz işyerinde pratik öğrenmeye katılmayanlara “telafi programlarıyla” destek sağlanmaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığı’nın Ekim/2021 ayında 24 alan ve 97 dalda uygulanmasına karar verdiği ustalık telafi programları da bu amaç çerçevesinde düzenlenmiştir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı mesleki eğitim merkezi bünyesinde gerçekleştirilen programa hangi yılda mezun olduklarına bakılmaksızın istemeleri halinde en az ortaokul veya imam hatip ortaokulunu bitirmiş olanlar katılabilmektedir. Katılımcılar, mesleki eğitim merkezleri bakımından “öğrenci” statüsündedir.

Program süresi, alan ve dal için belirlenen modülere göre belirlenen süre kadardır, kural olarak en fazla 27 haftadır. Programın tamamlanmasını müteakip sınavda başarılı olanlara ustalık belgesi verilmektedir.
“Programın tamamı işletme bünyesinde yapılmakta ve işletmede bulunan işçi sayısına göre yapılacak protokole göre düzenlenmektedir.”
Ustalık telafi programlarına işletme yapılacak anlaşma kapsamında başlanmaktadır. İl ve ilçelerdeki Mesleki Eğitim Merkezleriyle süreç yürütülmektedir.

Mesleki Eğitim Merkezleri (MEM); ustalık, kalfalık, usta öğretici ve meslek lisesi diploması sağlayan resmi eğitim kurumlarıdır.
Genel olarak MEM eğitimleri haftada 1 gün örgün öğretim, 4 gün de işletmede pratik öğrenme olmak üzere yürütülmektedir. Ancak ustalık telafi programları kapsamında eğitim içeriğinin tamamını işyerinde yapılması da mümkündür. İşletme ile yapılan anlaşma ya da MEM yönlendirmelerine göre programın yürütülmesine dair detayların net olarak görülmesi sağlanmalıdır.21.04.2022 tarihli Milli Eğitim Bakanlığı kararıyla mesleki eğitim merkezi ustalık telafi programlarına,
• Çalışan sayısı 50 ve üzerinde olan işletmelere, bulundukları il/ilçenin milli eğitim müdürlükleri ile protokol imzalamaları halinde sürekli,
• 50’den az çalışanı olan işletmelere ise protokol imzalamaksızın 30 Aralık 2022 tarihine kadar, öğrenci kaydı yapılabileceği belirtmiştir.
“Kalfalık yeterliliğini sağlamayan öğrencilere (9-10-11. Sınıf) net asgari ücretin %30’u, kalfalık yeterliliğini sağlayan öğrencilere (12. Sınıf) net asgari ücretin %50’si kadar ücret işletme tarafından ödenmelidir. Ücret ödeme dekontlarının Mesleki Eğitim Merkezi’ne teslim edilmesi halinde ödenen ücretler için destek sağlanmaktadır.”

İşletme tarafından ödenecek ücretin ödeme belgeleri Mesleki Eğitim Merkezi’ne teslim edildiğinde İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmak üzere destek verilecektir.

İşletmelere verilecek destek tutarıyla ilgili olarak 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun Geçici 12. Maddesinde mesleki eğitim merkezi programına devam eden öğrencilere ödenebilecek en az ücretin tamamının devlet katkısı olarak ödeneceği belirtilmiştir.
Konuyla ilgili 5/1/2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5063 sayılı Cumhurbaşkanı kararı ile de mesleki eğitim merkezine devam eden öğrencilere ödenebilecek en az ücretin devlet katkısı olarak ödenmesine ilişkin sürenin 2021-2022 yılı eğitim ve öğretim döneminden başlamak üzere beş eğitim ve öğretim yılı uzatıldığı belirtilmiştir.

Mesleki Eğitim Merkezleri Öğrencilerine 2022 Yılına Münhasıran Ödenecek Ücret ve Ücret Desteği

KALFALIK YETERLİLİĞİNİ SAĞLAMAYAN (9,10,11. Sınıf) MEM ÖĞRENCİLERİ Sigortalılık İşveren (Ücret) Devlet (Ücret Desteği)

Mesleki Eğitim Merkezi (MEM) 1276,02 TL

(Net Asgari Ücret* %30) 1.276,02 TL
(Öğrenciye verilecek en az ücretin tamamı devlet katkısı olarak verilir.)

MEM 12’NCİ SINIF ÖĞRENCİLERİ** Sigortalılık İşveren (Ücret) Devlet (Ücret Desteği) Mesleki Eğitim Merkezi 2.126,70 TL

(Net Asgari Ücret* %50)
2.126,70 TL
(Öğrenciye verilecek en az ücretin tamamı devlet katkısı olarak verilir.)
* *Kalfalık yeterliliğini sağlamış öğrenciler

MEM eğitimleri süresince öğrencilerin sigorta primleri (iş kazası ve meslek hastalığı) MEM tarafından karşılanacaktır.
“İşletmeler, usta öğretici görevlendirmek zorundadır.”
Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nin genel esasları çerçevesinde işletmeler, öğrencilerin beceri eğitiminden sorumlu olmak üzere ustalık veya mesleki yeterliğe sahip ve iş pedagojisi eğitimi görmüş yeterli sayıda ve nitelikte usta öğretici veya eğitici personel görevlendirmekle yükümlüdür.
“Ustalık telafi programları, işletmelere ve katılımcılara birçok avantaj sağlamaktadır.”

Ustalık telafi programlarının en önemli avantaj sağladığı konu hayat boyu öğrenme anlayışını desteklemesidir. Gerek genç kuşaklar gerekse de yetişkinler hayatları boyunca öğrenime katılmakta ancak kazanılan yeterlilikler sadece resmi eğitim kurumlarından alınan belgelerle görünür hale gelmektedir. Ustalık belgesi alma fırsatı sağlayan bu programlar eğitim hayatına yeniden dahil olabilme fırsatı sunmaktadır.

İşletmeler, kendi işyeri kültürünü ve işyeri iletişim becerisini öğrencilere aktararak ileride nitelikli istihdam sağlayabileceği adaylarla tanışabilirler.
Meslek yeterlilik belgesi zorunluluğu bulunan bir meslekte ustalık belgesi alınarak sürekli muafiyet sağlanabilir. Ustalık belgesi telafi alanlar sınırlı olduğundan tüm meslekler için geçerli olmasa da program düzenlenen meslekler için avantajlı yönü bulunmaktadır.

Ustalık belgesi sahipleri işyeri açma imkanı elde edebildiği gibi programı başarıyla tamamlayıp ustalık yeterliliği kazanmış olanlar, mesleklerinde en az on yıl çalıştıklarını belgelemeleri durumunda İş Pedagoji Kursu Sınavı’na doğrudan katılarak başarılı olmaları kaydıyla usta öğreticilik belgesi alabilecektir.

“Ustalık telafi programlarında istihdam zorunluluğu veya istihdama özel olarak verilecek sigorta prim teşvik uygulaması bulunmamaktadır.”
Ustalık telafi programları kapsamında işbirliği yapacak işletmelerin işbaşı eğitim programlarında olduğu gibi sigortalı sayısını korumak, program bittikten sonra istihdam zorunluluğu ya da istihdam sağlanması halinde özel olarak düzenlenen sigorta prim teşvik uygulaması bulunmamaktadır. Ancak ilerleyen süreçte bu yönde bir teşvik uygulaması getirilmesi halinde ayrıca bilgilendirme sağlanacaktır